विष्णु सूक्त
विष्नु सूक्त (१)विष्णोः नु कं वीर्याणि प्र वोचं , यः प्रार्थिवाणि विममे रजांसि । यो अस्कभायदुत्तरं सद्यस्थं विचक्रमाणस्त्रेधोरुगायः । पदपाठ- विष्णोः । नु । कम् । वीर्याणि । प्र । वोचम् । यः । पार्थिवाणि । विममे । रजांसि । यः । अस्कभयात् । उततरम् । सद्यस्थ । विचक्रमाणः । त्रेधा । उरुगायस्य । अर्थ- अब मै उस विष्णु के वीर कर्मो को प्रस्थापित करुगाँ , जिसने पृथ्वी सम्बन्धी स्थानों को नाप लिया है । तथा तीन प्रकार से पाद न्यास करते हुवे विशाल गतिशील जिसने उर्ध्वस्थ सहनिवासस्थान को स्थिर कर दिया है । व्याख्या-(१) प्रवोचम्- तिड़्तिड़ इति सूत्रेण सर्वानुदात्तः भवति । मुख्यवाक्यस्य मुख्यक्रिया रुपं अस्ति, अतः उदात्तस्य लोपः भवति । विममे-सायण के अनुसार –निर्माण किया , अन्य विद्वानों के अनुसार नाप लिया (उध्वर,महीप) पार्थिवाणि-पृथिव्या इमाणि , पृथिवी +अण् । (२)अस्कभायत्- विममे- यद्वृत्तान्नित्यं इति सूत्रेण उदात्तस्य लोपः न अस्ति । (३)वीर्याणि – यह वाक्य संधिजन्य नही है , अपितु जात्य स्वरित है । (४) कम्- पादपूरण के लिये एक निपात् । (५) त्रेधा का छन्